تشخیص بیماری ام‌ اس

تشخیص بیماری ام‌ اس ممکن است دشوار باشد؛ چرا که هیچ آزمایشی جود ندارد که به طور دقیق مشخص کند فرد به ام‌ اس مبتلا شده است. تشخیص این بیماری بسته به آزمایش‌های متعدد برای رد سایر بیماری‌هایی است که علائم مشابه بیماری ام‌ اس دارند.

درصورتی‌که متخصص ام‌ اس با بررسی علائم شما تشخیص دهد که به ام‌ اس مبتلا شده‌اید، باید برای ارزیابی دقیق‌تر به یک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. برخی از آزمایشاتی که ممکن است برای تایید ام‌ اس نیاز داشته باشید عبارتند از:

• معاینه عصبی برای تشخیص ام‌ اس
• آزمایشات خون
• اسکن MRI
• آزمون پتانسیل برانگیخته
• پونکسیون کمری

در این مطلب به بررسی بیشتر MRI ام آر آی در بیماران ام‌ اس می پردازیم..

نقش MRI در تشخیص بیماری MS

اگر علائم بیماری MS را دارید، ممکن است پزشک اسکن ام آر آی از مغز و نخاع شما را درخواست کند. تصاویر تولید شده به پزشکان امکان دیدن ضایعات یا به عبارتی پلاک هایی در CNS شما را می دهد. پلاک ها بسته به نوع آسیب و نوع اسکن ام آر آی به صورت لکه های سفید یا تاریک نشان داده می شوند.

” توجه کنید که تعداد پلاک های نشان داده شده در اسکن MRI همیشه با شدت علائم و یا احتمال مبتلا بودن به بیماری ام اس مطابقت ندارد. این بدان دلیل است که همه ضایعات در CNS به دلیل بیماری ام اس نیستند و همه افراد مبتلا به ام اس پلاک های قابل مشاهده ای ندارند. “

MRI غیرتهاجمی است و اشعه ای ندارد. از این میدان مغناطیسی قدرتمند و امواج رادیویی برای انتقال اطلاعات به رایانه استفاده می شود. سپس اطلاعات به تصاویر مقطعی تبدیل می شوند.

” کنتراست، ماده ای رنگی است که به داخل ورید شما تزریق می شود و می تواند برخی از انواع ضایعات در اسکن MRI را با وضوح بیشتری نشان دهد. اگرچه این روش بدون درد است، دستگاه MRI سر و صدای زیادی ایجاد می کند و برای شفاف سازی تصاویر باید مدت طولانی دراز بکشید. این تست حدود ۴۵ دقیقه تا یک ساعت به طول می انجامد. “

آنچه اسکن MRI می تواند نشان دهد..

MRI با رنگ حاجب می تواند فعالیت بیماری MS را با نشان دادن الگویی مطابق با ضایعات دمیلینه کننده نشان دهد. این نوع پلاک ها به دلیل از بین بردن میلین جدید به وجود آمده اند یا پلاک ها نسبت به قبل بزرگتر شده اند.

پس از تشخیص MS توسط متخصص، در صورت بروز علائم جدید نگران کننده یا شروع درمان جدید، برخی از پزشکان اسکن MRI را تکرار می کنند. تجزیه و تحلیل تغییرات قابل مشاهده در مغز و نخاع ممکن است به ارزیابی درمان فعلی و شیوه های درمانی آینده کمک کند.

پزشک همچنین ممکن است، اسکن MRI اضافی از مغز، ستون فقرات یا هر دو را در فواصل زمانی معین برای نظارت بر فعالیت و پیشرفت بیماری شما توصیه کند. دفعاتی که شما نیاز به نظارت مکرر دارید به نوع بیماری MS شما و شیوه درمان بیماری ام اس بستگی دارد.

MRI و اشکال مختلف ام اس

MRI بر اساس نوع MS، موارد مختلفی را نمایان می کند. پزشک می تواند براساس آنچه اسکن MRI شما نشان می دهد، تصمیمات تشخیصی و درمانی مهمی را در نظر بگیرد.

یک نوعی از دمیلین شدن که حداقل 24 ساعت طول می کشد، سندرم بالینی جدا شده (CIS) نامیده می شود. اگر CIS داشته باشید، اسکن MRI پلاک های مشابه MS را نشان می دهد و ممکن است در معرض خطر ابتلا به MS قرار بگیرید. کسی که علائم دارد اما هیچ ضایعه ای با MRI تشخیص داده نشده است، در مقایسه با کسی که ضایعاتی دارد، در معرض خطر کمتر ابتلا به ام اس قرار دارد.

• ام اس- عود کننده

افراد مبتلا به انواع بیماری ام اس می توانند ضایعاتی داشته باشند اما افرادی که نوع متداول ام اس را دارند و به آن ها ام اس عود کننده گفته می شود، دوره های مکرر میلین زدایی را تجربه می کنند. در طول این قسمت ها، گاهی اوقات هنگام استفاده از ماده حاجب، در اسکن MRI مناطق فعال دمیلینه شدن قابل مشاهده است. در بیماری ام اس عودکننده، حملات التهابی مشخص باعث آسیب موضعی و علائم همراه می شود. به هر حمله مشخص، عود می گویند. هر عود سرانجام با دوره های بهبودی نسبی یا کامل تا حدی رفع می شود.

• ام اس پیشرونده اولیه

اشکال پیشرونده MS شامل یک پیشرفت مداوم و دائمی آسیب است. پلاک های دمیلینه کننده که در اسکن MRI دیده می شود ممکن است کمتر التهاب را نشان دهد. بیماری MS پیشرونده اولیه، از همان ابتدا پیشرونده است و حملات التهابی مکرر متفاوتی را شامل نمی شود.

• ام اس پیشرونده ثانویه

ام اس پیشرونده ثانویه مرحله ای است که برخی از افراد مبتلا به ام اس عود کننده به آن مبتلا خواهند شد. این فرم از ام اس با توجه به ام آر آی به مراحل فعالیت و بهبود بیماری طبقه بندی می شود. علاوه بر این، اشکال پیشرونده ثانویه شامل مراحلی است که طی آن وضعیت به تدریج بدتر می شود.

انواع مختلف اسکن MRI

انواع مختلف اسکن MRI در بیماری MS استفاده می شود. گاهی گادولینیوم (ماده حاجب)، در حین MRI به داخل ورید تزریق می شود تا به تشخیص مناطق التهاب جدید کمک کند. از آن جا که گادولینیوم یک مولکول بسیار بزرگ است، نمی تواند از سد خونی- مغزی عبور کند. با این حال، هنگامی که التهاب فعال وجود دارد، در سد خونی- مغزی اختلال ایجاد می شود و گادولینیوم می تواند به مناطق ملتهب وارد و برجسته شود.

موارد بسیار رایج MRI مورد استفاده در MS شامل موارد زیر است:

• T-1 بدون گادولینیوم- ممکن است نواحی تاریکی (حساسیت شدید) را نشان دهد که تصور می شود مناطق آسیب عصبی دائمی را نمایان می کند.
• T-1 با گادولینیوم- ممکن است مناطق روشن (ضایعات تقویت کننده) را نشان دهد که مناطق التهاب فعال را نشان می دهد.
• T-2 وزن کلی بیماری یا بار ضایعه را نشان می دهد. (به معنی تعداد کلی ضایعات، قدیمی و جدید)
• FLAIR (بازیابی وارونگی مایع ضعیف) – با کاهش تداخل مایع نخاعی، فعالیت MS را نشان می دهد.

تصویربرداری از نخاع می تواند آسیب در طناب را تشخیص دهد. همچنین می تواند با اثبات آسیب در قسمت های مختلف سیستم عصبی مرکزی در مقاطع زمانی مختلف به تشخیص MS کمک کند. در مواردی که علائم به مشکلی در نخاع اشاره دارد، شناسایی فعالیت MS بسیار مفید است.

دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی متخصص مغز و اعصاب و درمان بیماری ام اس (MS) در بیمارستان سینا مرکز تحقیقات ام اس

 نویسنده: دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی