سیگار و بیماری ام اس MS

ام اس MS یا مالتیپل اسکلروزیس

ام اس یکی از شناخته‌شده‌ترین بیماری‌های خودایمنی است که در اثر حمله سیستم ایمنی به سیستم اعصاب مرکزی ایجاد می‌شود. در این بیماری سیستم ایمنی بدن به غلاف حفاظتی فیبر‌های عصبی (میلین) حمله کرده و باعث ایجاد اختلال در ارتباط بین مغز و بقیه‌ قسمت‌های بدن می‌شود و در نهایت، این بیماری می‌تواند باعث آسیب دائمی یا از‌ بین‌ رفتن نورون ها شود.

اکثر افراد مبتلا به MS دارای دوره‌ها‌ی عود بیماری هستند. افراد مبتلا دوره‌هایی همراه با علائم جدید یا عود بیماری را تجربه می‌کنند که چند روز تا چند هفته ادامه دارد. علائم مشاهده‌شده در این دوره‌های عود به طور کلی یا جزئی بهبود می‌یابد. این عود  با  دوره‌ های بهبودی و خاموشی بیماری است، که می‌تواند ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد. افزایش اندک دمای بدن می‌تواند به طور موقت علائم و نشانه‌های MS را بدتر کند، اما به معنای عود بیماری نیست.

پزشک متخصص مغز و اعصاب ممکن است، اسکن MRI از مغز، ستون فقرات یا هر دو را در فواصل زمانی معین برای نظارت بر فعالیت و پیشرفت بیماری شما توصیه کند. دفعاتی که شما نیاز به نظارت مکرر دارید به نوع بیماری MS شما و شیوه درمان بیماری ام اس بستگی دارد.

علائم بیماری ام اس

اولین علائم و نشانه‌های مولتیپل اسکلروزیس یا ام‌اس معمولا از سن ۲۰ تا ۴۰ سالگی ظاهر می‌شود و ممکن است از فرد به فرد و در دوره‌های گوناگون بیماری متنوع باشد، که بستگی به موقعیت فیبرهای عصبی آسیب‌دیده دارد. این علائم اغلب روی حرکت تاثیر می‌گذارد، مانند:

• بی‌حسی یا ضعف در یک یا چند عضو که معمولا در یک طرف بدن به طور همزمان رخ می‌دهد، یا در پاها و تنه
• احساس شوک الکتریکی که با حرکات خاص گردن رخ می‌دهد، به ویژه خم شدن گردن به جلو
• لرزش، فقدان هماهنگی یا راه رفتن نامناسب
• خستگی
• سرگیجه
• مورمور شدن یا درد در قسمت‌های مختلف بدن
• مشکلات جنسی
• عدم تحمل سرما
• مشکل در عملکرد روده و مثانه

مشکلات بینایی ( درمان بیماری دویک و درمان التهاب عصب چشم ) هم در این بیماری شایع هستند، از جمله:

• تاری دید
• دوبینی طولانی مدت

عوامل خطر ابتلا به ام اس

عوامل زیر خطر ابتلا به مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس را افزایش می‌دهند:

• سن بین ۱۵ تا ۵۵ ساله
• جنسیت (احتمال ابتلای زنان بیش از ۲ تا ۳ برابر در مردان)
• سابقه‌ خانوادگی مثبت
• برخی از عفونت‌ها مانند ویروس اپشتین بار
• نژاد (افراد سفید پوست، به خصوص نسل شمال اروپا)
• آب و هوا (شیوع بالا در کشورهای دارای آب و هوای معتدل)
• سطح پایین ویتامین D
• ابتلا برخی بیماری‌های خود ایمنی بطور همزمان مانند بیماری‌های تیروئیدی، دیابت نوع ۱ یا بیماری التهابی روده
• مصرف سیگار و الکل

استعمال دخانیات و ام اس

تحقیقاتی که تا به امروز در حوزه بیماری مالتیپل اسکلروزیس انجام شده است، نشان می‌دهد که این بیماری رابطه خوبی با استعمال دخانیات ندارد. در واقع سیگار کشیدن، مصرف مواد مخدر، اعتیاد به الکل و سایر دخانیات، برای افراد مبتلا به ام اس، مضر است. از طرفی، استعمال دخانیات، خود باعث بالارفتن شانس در ابتلا به  ام اس می شود. در ضمن می تواند باعث پیشرفت بیماری نیز شود.

” تعدادی از مبتلایان به ام اس، به سراغ مواد مخدر می‌روند. دلیل اینکه بیماران ام اس سراغ مواد مخدر و سیگار می‌روند، تسکین درد و علائم بیماری است. افرادی که ام اس دارند، علاوه بر علائم آزاردهنده بیماری، معمولا ازافسردگیو سایر اختلالات خلقی نیز رنج می‌برند. به همین خاطر به مواد مخدر روی می‌آورند تا احساس بهتری داشته باشند. متاسفانه این افراد، از نتیجه این عمل خود، آگاهی ندارند. در حالی که ترکیب استعمال دخانیات و ام اس، در درازمدت پیامدهای منفی بسیاری دارد. “

سیگار کشیدن و ام اس

افرادی که به ام اس مبتلا هستند و سیگار می‌کشند، نسبت به بیمارانی که سیگاری نیستند، بیشتر در معرض پیشرفت بیماری هستند.

این موضوع تنها محدود به افراد سیگاری نیست، بلکه اگر شما به ام اس مبتلا باشید و با فرد یا افراد سیگاری در ارتباط باشید، دود سیگار تاثیر مخرب خود را روی شما خواهد گذاشت.

تاثیر مخرب سیگار برروی بیماری MS عبارت است از:

• بیشتر افرادی که ام اس پیشرونده دارند، سابقه اعتیاد به سیگار دارند.
• احتمال دارد مبتلایان به مالتیپل اسکلروزیس سیگاری، توانایی حرکتی خود را بیشتر از دست بدهند.
• در واقع سیگار کشیدن، شانس درمان و بهبود فرد بیمار را پایین می‌آورد.

استعمال دخانیات و ام اس؛ تداخل دارویی

انواع مواد مخدر چه از نوع سنتی باشند و چه صنعتی، روی سیگنال عصبی تاثیر می‌گذارند. زمانی که ماده مخدر چندین بار وارد بدن شود، برخی از پیام های عصبی در سیستم عصبی مرکزی به آن ماده وابسته می‌شوند و در فقدان آن ماده خاص، عملکرد خود را از دست می‌دهند.

داروهای ام اس نیز مربوط به سیگنال های عصبی هستند و با تغییر و اصلاح آن، از عود کردن بیماری جلوگیری می‌کنند. به خاطر مکانیسم اثر مشابهی که بین مواد مخدر و داروهای ام اس وجود دارد، ممکن است تداخل دارویی ایجاد شده و از تاثیر داروهای ام اس کاسته شود. از آنجایی که روزها و حتی ماه ها باید زمان بگذرد تا داروهای ام اس بتوانند اثر مفید خود را روی بهبود وضعیت بیمار اعمال کنند، بهتر است با دوری از استعمال دخانیات، اجازه دهید پروسه درمانی، بدون نقص ادامه پیدا کند.

❓ آیا ترک سیگار و مواد مخدر، جهت درمان MS کمک کننده است؟

اگر به ام اس مبتلا هستید و کماکان، مواد مخدر استعمال می‌کنید، لازم است بدانید که ترک آن، کمک زیادی به شما می‌کند. ترک دخانیات، سرعت بیماری را کم می‌کند. همچنین شدت علائم و عود کردن بیماری با ترک دخانیات، کاهش می‌یابد.

رهایی از استعمال دخانیات در بیماران ام اس

صرف نظر از نوع درمان و داروهای مصرفی، ترکیب استعمال دخانیات و ام اس، سبب پیشرفت علائم و بدتر شدن آن می‌شوند. افرادی که از ام اس و اعتیاد به مواد مخدر، به صورت همزمان رنج می‌برند باید درمان جامع پزشکی و روانپزشکی، برایشان انجام شود.

این درمان بر موارد زیر متمرکز است:

• درمان ام اس، روی حملات بیماری و پیشگیری از حملات بعدی تمرکز دارد. این نوع درمان با کمک داروهایی مثل کورتیکواستروئیدها یا پلاسمافرز انجام می‌شود. علاوه بر این انواعی از داروهای خوراکی و تزریقی وجود دارد که علائم را بهبود می‌بخشد.
• درمان اعتیاد، بر اساس روان درمانی شکل می‌گیرد. تیمی از روانشناسان و پزشکان باید در جهت درمان فردی که اعتیاد دارد و به ام اس نیز مبتلا است، تلاش کنند. این جنبه از درمان، بیشتر روان شناختی است و معمولا بدون کمک دارو انجام می‌شود.

ترک سیگار در بیماران مبتلا به ام اس یک مسئله مهم است که می‌تواند تأثیر مثبتی روی سلامتی آنها داشته باشد. این افراد ممکن است با چالش‌های اضافی مواجه شوند که توقف سیگار را سخت‌تر می کند. برای ترک سیگار در بیماران ام اس، می‌توان روی روش‌های زیر تمرکز کرد:

• پشتیبانی روانی

ارائه پشتیبانی روانی و مشاوره به بیماران ام اس می‌تواند در فرایند ترک سیگار کمک کند. مشاوره‌های روانی می‌تواند به بیماران کمک کند تا با استرس و اضطراب مرتبط با ترک سیگار مقابله کنند.

• داروهای کمکی

برخی داروها مانند داروهای جایگزین نیکوتین (مانند چیپس، گوم، پاستیل، پلاسترهای نیکوتین) یا داروهای تسکین دهنده استرس می‌توانند در کنترل علائم و کمک به ترک سیگار مؤثر باشند.

• برنامه‌های مدیریت استرس

ممکن است استرس و اضطراب ناشی از ام اس باعث تشدید اعتیاد به سیگار شود. بنابراین، آموزش مهارت‌های مدیریت استرس می‌تواند به بیماران کمک کند تا با این عوارض روانی مقابله کنند و سیگار را ترک کنند.

• حمایت اجتماعی

حمایت از سمت خانواده، دوستان و گروه‌های حمایتی می‌تواند در فرایند ترک سیگار کمک کننده باشد. این حمایت ممکن است افراد را در تلاش برای ترک سیگار تشویق کند و از ایجاد روحیه مثبت حمایت کند.

چکیده

” مهم است که برنامه ترک سیگار برای هر فردی و بیماران ام اس شخصی‌سازی شود و باتوجه به نیازهای شخصی و شرایط فردی ایشان طراحی شود. همچنین، همکاری با یک پزشک یا مشاور متخصص نیز می‌تواند در این فرآیند بسیار موثر باشد. “

دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی متخصص مغز و اعصاب و درمان بیماری ام اس (MS) در بیمارستان سینا مرکز تحقیقات ام اس

 نویسنده: دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی