درمان با واقعیت مجازی (VR) در فیزیوتراپی
واقعیت مجازی (VR) به عنوان یک ابزار نوین در فیزیوتراپی، به طور فزاینده‌ای برای کمک به بیماران ام اس در بهبودی و توانبخشی به کار می‌رود. این فناوری با ایجاد محیط‌های شبیه‌سازی شده و تعاملی، تجربه‌ای جذاب و انگیزه بخش را برای درمان بیماری ام اس فراهم می‌کند و به آنها در انجام تمرینات و فعالیت‌های درمانی به طور موثرتر کمک می‌کند.
واقعیت مجازی چیست؟
استفاده از واقعیت مجازی به دهه ۱۹۹۰ برمی‌گردد که در آن اثرات عملکرد ورزشکاران مورد بررسی قرار گرفت. در واقع واقعیت مجازی یک فناوری مدرن در حال رشد، به طور گسترده در دسترس و قابل استفاده برای کاربردهای پزشکی و غیر پزشکی است.
واقعیت مجازی به یک شبیه‌سازی رایانه‌ای گفته می‌شود که در آن فرد می‌تواند در یک محیط مصنوعی سه بعدی با استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی مانند عینک مخصوص با صفحه یا دستکش مجهز به سنسور تعامل داشته باشد.
فناوری‌های واقعیت مجازی از دستگاه‌های چندرسانه‌ای و شبیه‌سازی رایانه‌ای برای ایجاد امکان تعامل با محیط شبیه سازی شده استفاده می‌کنند و تلاش می‌کنند تا حد امکان تجربه‌ای شبیه به زندگی واقعی برای کاربر ایجاد کنند.
” برای این منظور از دستگاه های نمایش اطلاعات حسی مانند بینایی، شنوایی و لمسی را استفاده می‌کنند. سیستم‌های واقعیت مجازی غیر غوطه وری به عنوان ابزاری درمانی برای بهبود علائم در اختلالات عصبی مورد مطالعه قرار گرفته‌اند و پتانسیلی را برای ارتقا پیشرفت‌های شناختی و حرکتی حتی در مراحل پیشرفته بیماری‌های مختلف عصبی (به عنوان مثال سکته مغزی، آلزایمر، بیماری ام اس، پارکینسون و …) نشان داده‌اند. “
چگونه از واقعیت مجازی در توانبخشی استفاده می‌شود؟
به طور کلی، توانبخشی در مراقبت‌های بهداشتی به درمان و روند ترمیم از جمله سلامتی خوب و بازیابی عملکردها و توانایی‌های مختل شده اشاره دارد.
عملکردهای مختل شده می‌توانند در گروه‌های جسمی و شناختی طبقه‌بندی شوند. عملکردهای بدنی شامل حرکت و کنترل قسمت‌های بدن مانند اندام ها، دست ها، انگشتان و سر است. در مقابل، عملکردهای شناختی مربوط به پردازش اطلاعات مانند بینایی، شنیدن، اجرای وظیفه، حافظه و تصمیم‌گیری می‌باشد. در حالی که برخی از دست دادن عملکردهای بدنی در سیستم حرکتی اتفاق می افتد، چالش برانگیزترین موارد مربوط به آسیب‌ها یا بیماری‌ها در سیستم نورون مرکزی (به عنوان مثال، مغز) است.
مناطق مختلف مغز وظایف مختلف را بر عهده دارند و نوع کاهش عملکرد به ناحیه آسیب دیده بستگی دارد. در بیماری ام اس و پارکینسون، تخریب سلول های مغزی به طور عمده بر سیستم حرکتی تأثیر می‌گذارد، بنابراین علائم به طور عمده به راه رفتن و حرکت دست مربوط می‌شود. در بیماری آلزایمر با این حال، انحطاط سلول های مغزی در مناطقی از مغز شروع می‌شود که فعالیت های شناختی را کنترل می‌کنند. بنابراین حافظه و زبان بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند. برای سکته مغزی و آسیب‌های مغزی، بسته به عملکردهای مختل می‌تواند از نظر جسمی و شناختی باشد.
نظریه‌های فعلی علوم اعصاب معمولاً معتقدند که مغز بزرگسالان توانایی بسیار محدودی برای جایگزینی سلول‌های آسیب دیده و مرده دارد، اما می‌توان ارتباطات جدیدی بین سلول‌های موجود برای پشتیبانی از سازماندهی مجدد عملکردهای مغز مختل ایجاد کرد.
در توانبخشی و درمان غالبا از تمرینات تکراری جسمی و شناختی به عنوان راهی برای تحریک سازماندهی مجدد نورون و دستیابی به ترمیم و بازیابی استفاده می‌شود. در برخی از عملکردها و توانایی‌ها بهبودی کامل معمول نیست، اما بسیاری از بیماران می‌توانند کیفیت زندگی بهبود یافته‌ای کسب کنند و در فعالیت‌های زندگی روزمره خود بهتر عمل کنند.
مزایای استفاده از واقعیت مجازی در فیزیوتراپی بیماران ام اس
-
افزایش انگیزه و تعهد
واقعیت مجازی با ارائه محیط‌های جذاب و سرگرم‌کننده، انگیزه و تعهد بیماران به انجام تمرینات را افزایش می‌دهد.
-
بهبود عملکرد حرکتی
واقعیت مجازی با ارائه بازخورد بصری و شنوایی در حین انجام تمرینات، به بیماران در بهبود هماهنگی، تعادل و قدرت عضلانی کمک می‌کند.
-
کاهش درد
واقعیت مجازی با پرت کردن حواس بیمار از درد، به کاهش احساس درد و اضطراب در حین انجام تمرینات کمک می‌کند.
-
بهبود تعادل و هماهنگی
واقعیت مجازی با شبیه‌سازی فعالیت‌های روزمره، به بیماران در بهبود تعادل و هماهنگی و بازگشت به فعالیت‌های روزمره کمک می‌کند.
-
کاهش هزینه ها
واقعیت مجازی با کوتاه کردن دوره درمان و کاهش نیاز به مراقبت های فیزیکی، می‌تواند به طور قابل توجهی هزینه‌های درمان را کاهش دهد.
❓ پرسش های متداول در این خصوص
۱. آیا استفاده از واقعیت مجازی در توانبخشی بهبود مستمری را به همراه دارد؟
بله، استفاده از واقعیت مجازی می‌تواند بهبود مستمری در فرایند توانبخشی فراهم کند. با انجام تمرینات فعال در محیطی کنترل‌شده و جذاب، افراد می‌توانند بهبود قابل توجهی در قدرت و عملکرد خود تجربه کنند.
۲. آیا استفاده از واقعیت مجازی در توانبخشی دارای عوارض جانبی است؟
استفاده از واقعیت مجازی در توانبخشی ممکن است باعث ایجاد عوارض جانبی ناخواسته شود. برای جلوگیری از این عوارض، نیاز به تجهیزات و فناوری مناسب، آموزش صحیح کاربران و نظارت دقیق درفرآیند استفاده از واقعیت مجازی وجود دارد.
۳. آیا واقعیت مجازی در توانبخشی تنها برای تمرینات فیزیکی مناسب است؟
خیر، واقعیت مجازی در توانبخشی قابلیت ارائه تمرینات فیزیکی، تحریک‌های شناختی و تعامل اجتماعی را دارد. بنابراین، می‌تواند در انواع تمرینات و روش‌های توانبخشی مورد استفاده قرار گیرد.
۴. آیا استفاده از واقعیت مجازی در توانبخشی مناسب برای همه افراد است؟
استفاده از واقعیت مجازی در توانبخشی مناسب برای اکثر افراد است. این فناوری قابلیت تنظیم سطح سختی و تنوع فعالیت‌ها را داراست، بنابراین می‌تواند برای افراد با سطوح مختلف توانبخشی مناسب باشد. با این حال، برای برخی از افراد با محدودیت‌های خاص یا مشکلات حرکتی یا شناختی، استفاده از واقعیت مجازی ممکن است چالش‌هایی را به همراه داشته باشد و نیاز به توجه و کاربرد متخصصانه داشته باشد.
۵. آیا استفاده از واقعیت مجازی در توانبخشی نیاز به تجهیزات پیشرفته دارد؟
بله، استفاده از واقعیت مجازی در توانبخشی نیاز به تجهیزات پیشرفته دارد. برای تجربه بهتر واقعیت مجازی و بهره‌برداری از امکانات کامل آن، نیاز به دستگاه‌های واقعیت مجازی، کنترلرها، حسگرها و سیستم‌های پردازش قدرتمند است. این تجهیزات باید به‌روز و سازگار با نیازهای برنامه‌های توانبخشی باشند.
۶. آیا واقعیت مجازی در توانبخشی می‌تواند جایگزین درمان‌های سنتی شود؟
استفاده از واقعیت مجازی در توانبخشی می‌تواند به عنوان یک ابزار مؤثر درمانی مورد استفاده قرار گیرد. درمان‌های سنتی شامل تمرینات فیزیکی، فیزیوتراپی، تمرینات تحریکی و سایر روش‌های معمول توانبخشی است که بر اساس دانش علمی و تجربی بنا شده‌اند. استفاده از واقعیت مجازی می‌تواند به عنوان یک ابزار مکمل در این فرایند مورد استفاده قرار گیرد و به بهبود سریع‌تر و مؤثرتر توانبخشی کمک کند.
۷. آیا استفاده از واقعیت مجازی در توانبخشی دارای اثرات بلندمدت است؟
تحقیقات نشان داده است که استفاده از واقعیت مجازی در توانبخشی می‌تواند اثرات بلندمدتی داشته باشد. با استفاده مداوم از این فناوری و تمرینات مرتبط، بهبود قابل توجهی در عملکرد فیزیکی و شناختی افراد مشاهده می‌شود. همچنین، تأثیر مثبت واقعیت مجازی در افزایش انگیزه و تعامل اجتماعی نیز می‌تواند تأثیری بلندمدت داشته باشد.
دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی متخصص مغز و اعصاب و درمان بیماری ام اس (MS) در بیمارستان سینا مرکز تحقیقات ام اس
نویسنده: دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی
بدون دیدگاه