رابطه التهاب عصب چشم و بیماری ام اس MS

التهاب عصب چشم یا نوریت اپتیک

بیماری نوریت اپتیک یک نوع التهاب عصب چشم است که به گروهی از رشته‌های عصبی که اطلاعات بینایی را از چشم به مغز انتقال می‌دهند آسیب می‌رساند.

علت اصلی التهاب عصب چشم مشخص نیست. پزشکان معتقدند که این عارضه زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غلاف میلین عصب چشم که به ارسال سریع پالس‌های الکتریکی از چشم به مغز کمک می‌نماید آسیب وارد می‌کند. پالس‌های الکتریکی که توسط اعصاب چشم به مغز می‌رسد در نهایت به اطلاعات بینایی تبدیل می‌شوند. در نتیجه اختلال در این اعصاب بینایی که نشانه التهاب عصب بینایی بوده می‌تواند به تاری دید منجر شود.

❓ ارتباط نوریت اپتیک و ام اس چیست؟

التهاب عصب چشم فرآیند بینایی فرد را مختل می‌کند و بر میزان بینایی تاثیر می‌گذارد. برخی از بیماری‌های سیستم ایمنی که باعث ایجاد نوریت اپتیک می‌شوند عبارتند از:

• بیماری ام اس
• بیماری سندروم دویک

التهاب عصب چشم و ام اس

مالتیپل اسکلروزیس یکی از بیماری‌های سیستم ایمنی است که در اثر آن سیستم ایمنی به غلاف میلین، که رشته‌های عصبی مغز و نخاع را پوشش می‌دهند، حمله می‌کند.

در افرادی که به التهاب عصب چشم مبتلا هستند، ریسک ابتلا به ام اس پس از تجربه یک دوره نوریت اوپتیک حدود ۵۰٪ است. اگر تصاویر ام آر آی وجود ضایعه در مغز را نشان دهد، ریسک ابتلا به این بیماری پس از التهاب عصب چشم افزایش می‌یابد. جهت تشخیص و درمان بیماری التهاب عصب چشم تصویر برداری MRI الزامی است.

❓ ارتباط التهاب عصب چشم و سندرم دویک چیست؟

در بیماری دویک، التهاب در عصب بینایی و نخاع رخ می‌دهد. این عارضه به بیماری ام اس شباهت دارد، اما معمولا باعث آسیب رساندن به سلول های عصبی مغز نمی‌شود. این در حالی است که در بیماری ام اس، بافت مغز آسیب می‌بینند.

علاوه بر بیماری‌های خود ایمنی که در بالا ذکر شد، عوامل دیگری که در بروز التهاب عصب چشم نقش دارند عبارتند از:

• عفونت‌ها
• مصرف برخی از داروها

علائم التهاب عصب چشم یا نوریت اپتیک

در نوریت اپتیک معمولا یک چشم درگیر می‌شود، بنابراین فرد ممکن است دچار التهاب عصب چشم راست یا التهاب عصب چشم چپ گردد. علائم التهاب عصب بینایی به شرح زیر است:

• درد چشم در حال حرکت
• از دست دادن بینایی یکی از چشم‌ها
• از دست دادن میدان دید
• از دست دادن توانایی دیدن رنگ‌ها
• دیدن نورهای چشمک زن

روش های تشخیص نوریت اپتیک

برای تشخیص التهاب عصب چشم و تاری دید باید به متخصص چشم پزشکی مراجعه کنید. پزشک پس از معاینه چشم به بررسی سابقه پزشکی بیمار می‌پردازد.

معمولا پزشک متخصص انجام تست‌های زیر را درخواست می‌کند:

• معاینه متداول چشم

چشم پزشک سطح بینایی و توانایی شما را در تشخیص رنگ‌ها را بررسی می‌کند.

• معاینه چشم با افتالموسکوپی

در این روش پزشک از وسیله دستی که دارای منبع نور است برای معاینه چشم و ساختارهای پشتی چشم استفاده می‌کند. در این تست، دیسک ‌اپتیک نیز ارزیابی می‌شود.

• تست واکنش مردمک چشم به نور

پزشک نور مستقیم را مقابل چشم شما قرار می‌دهد و واکنش مردمک‌ها را به نور ارزیابی می‌کند. در افرادی که دچار التهاب عصب چشم هستند، مردمک‌هایشان به نور واکنش نمی‌دهند، این درحالی است که مردمک‌های افراد سالم در واکنش به نور تنگ می‌شوند.

• تصویر سازی رزونانس مغناطیسی (MRI ام آر آی)

در اسکن MRI از میدان مغناطیسی و انرژی پالس‌های رادیویی برای تولید تصاویر بدن استفاده می‌شود. در حین MRI عصبی چشم، ماده حاجب تزریق می‌شود تا عصب اپتیک و سایر اجزای مغز در تصاویر دیده شوند.

انجام MRI برای تشخیص محل دقیق آسیب دیدگی مغز ضروری است. وجود آسیب دیدگی عصب و مغز نشان‌ دهنده بالا بودن ریسک ابتلا به بیماری ام اس است. انجام MRI همچنین می‌تواند احتمال وجود سایر علل از دست دادن بینایی مانند تومور را رد کند.

• آزمایش خون

انجام آزمایش خون برای بررسی وجود آنتی‌ بادی‌ های مخصوص این عارضه درخواست می‌شود. افرادی که مشکوک به التهاب عصب بینایی هستند باید آزمایش خون بدهند تا پزشک متخصص مغز و اعصاب بتواند به طور قطع آسیب دیدگی عصب چشم را تایید کند.

• توموگرافی انسجامی نوری (OTG)

این تست ضخامت لایه‌های رشته‌ای عصب شبکیه را اندازه می‌کند. در صورتی که بیمار دچار التهاب عصب بینایی باشد از ضخامت این رشته های عصبی کاسته می‌‌شود.

• ارزیابی پتانسیل برانگیخته بینایی

در این تست بیمار مقابل یک صفحه مانیتور می‌نشیند که الگویی از یک طرح برجسته شطرنجی نشان داده می‌شود. پزشک تعدادی سیم و الکترود را به سر بیمار متصل می‌کند تا بتواند پاسخ‌های مغز برای شبیه‌ سازی وضعیت بینایی را ثبت کند.

این نوع تست می‌تواند جریان هدایت عصبی که ناشی از آسیب دیدگی عصب اپتیک است را نشان می‌دهد.

درمان بیماری التهاب عصب چشم

معمولا بیماری نوریت اپتیک به صورت خود به خود بهبود می‌یابد. در برخی موارد بهترین پزشک متخصص مغز و اعصاب برای کاهش التهاب عصب چشم داروهای استروئیدی تجویز می‌کند. این داروها معمولا عوارضی نظیر افزایش وزن، مشکلات معده، تهوع و استفراغ و بی‌خوابی دارد.

معمولا استروئید درمانی به صورت وریدی انجام می‌شود. استروئید درمانی وریدی می‌تواند سرعت بهبود بینایی را افزایش دهد اما تاثیری بر میزان بهبود بیماری ندارد.

نکته مهم:

از دارو‌های استروئیدی برای کاهش ریسک ابتلا به ام اس یا کاهش سرعت پیشرفت آن نیز استفاده می‌شود، در صورتی که مصرف داروهای استروئیدی کمکی به بیمار نکند و بیماری او بهبود نیابد از روشی که تعویض پلاسما نام دارد استفاده می‌شود.

پیشگیری از ام اس در بیماران مبتلا به التهاب عصب چشم

افرادی که دچار التهاب عصب بینایی هستند در اسکن MRI از مغز آنها معمولا دو یا چند ضایعه دیده می‌شود که مصرف دارو می‌تواند از ابتلا به بیماری ام اس در آنها پیشگیری کند یا روند ابتلا به آن و پیشرفت بیماری را کند نماید.

از این داروها برای درمان افرادی استفاده می‌شود که بیشتر در معرض بیماری‌های ام اس قرار دارند و تحت درمان بیماری ام اس هستند.

دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی متخصص مغز و اعصاب و درمان بیماری ام اس (MS) در بیمارستان سینا مرکز تحقیقات ام اس

📝 نویسنده: دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی