تجربه مرگ: موضوعی برای بررسی از منظر اسطوره شناسی عصبی – تکاملی

عبدالرضا ناصرمقدسی

یکی از مهم ترین موضوعاتی که باید از منظر اسطوره شناسی عصبی – تکاملی مورد بررسی قرار گیرد حجم انبوه اساطیری است که در حول محور مرگ شکل گرفته است. اما اسطوره شناسی عصبی – تکاملی در برخورد با مقوله مرگ با مشکل بسیار بزرگی روبرو است و آنهم عدم وجود تجربه مرگ در دسترس برای بررسی می باشد. کسی که می میرد باز نمی گردد تا با ما از تجربیات خود بگوید و اسطوره شناسی عصبی – تکاملی از آن رو که بر تجربه زیسته تاکید دارد و همه چیز را از زاویه دید تجربه زیسته انسان  می نگرد در این موضوع با مشکل بزرگی روبرو است.

اینکه مجموعه تجربه های مشهور به تجربه نزدیک به مرگ بتواند  بازتابی از واقعیت مرگ باشد مشخص نیست ولی بنظر می رسد که تنها داده ی علمی ما در چنین بررسی ای باشد. مقاله ای که در ژورنال Frontiers in Aging Neuroscience به چاپ رسید اما بنظر می رسد راه های جدیدی را در اختیار ما می گذارد. یک اتفاق ویژه باعث شد که ما ناگهان با یافته ای عجیب و دست اول از تجربه مرگ روبرو شویم. بیماری 87 ساله بدلیل هماتوم ساب دورال تحت مونیتورینگ دائم و 24 ساعته مغزی برای حملات احتمالی تشنج بود. اما او در حین همین مونیتورینگ، بدلیل حمله قلبی فوت می کند و این در حالی است که فعالیت مغزی او در زمان مرگ با نوار مغز بصورت دائم در حال ثبت بوده  و تغییرات پردازشی مغز را در حین مرگ به نمایش می گذاشت.

نوار مغز،  امواج گاما را نشان داد که نماینگر نوعی بازیابی خاطرات است.  بنظر می رسد که در حین مرگ انگار  مغز سعی دارد خاطرات فرد در طول زندگیش را بازیابی نموده و خاطرات وی بشکلی فشرده از جلوی ذهن او عبور می کند . همین یافته به اندازه ی کافی اسطوره ای است.

بخصوص وقتی این سوال مطرح گردد که چرا برای کسی که دارد می میرد چنین اتفاقی می افتد؟

اگر دیدی تکاملی داشته باشیم می دانیم که  هدف فرگشت، بقاست .اما برای کسی که دارد می میرد بقایی وجود نخواهد داشت.

پس چرا باید کل زندگی در یک لحظه از جلوی چشمان او بگذرد؟

 بگمانم این یک تجربه پر شکوه اساطیری است. در این تجربه انسان برای ورود به مرحله ای دیگر آماده می شود . مرحله ای که گذر از زندگی ای است که انجام داده و بشکل یک فلش بک از جلوی چشمانش می گذرد. فارغ از اینکه از این پس چه خواهد شد و او به چه مرحله ای ورود خواهد کرد – جهان دیگر؟ فرمی از زندگی دیگر و یا نیستی؟ – آنچه تجربه شده یک یک تجربه پر شکوه اساطیری است.  اما چرا باید چنین تجربه ای در آخرین گام  زندگی یک انسان رخ دهد؟ خواندن این مقاله مرا بیش از پیش مشتاق به بررسی ای در زمینه تجربه مرگ نموده است.