بررسی و نقد انیمیشن موانا ۲

عبدالرضا ناصر مقدسی

نمی‌دانم شما هم به انیمیشن علاقه دارید یا نه، اما انیمیشن‌های زیادی هستند که می‌توان دید و لذت برد. چگونه دیدن یک فیلم روزبروز برای من تغییر می‌کند. همواره با خودم فکر می‌کنم که در حین نگریستن به یک فیلم، کنش آن با ذهن و زندگی من چیست؟ و همین سؤال بر نحوه‌ی دیدن فیلم و نیز نظر من در مورد آن تأثیر گذاشته و با افزایش دانش من این نظر نیز تغییر می‌کند. بعبارت دیگر بیش از محتوا شاید این فرم باشد که من را تحت تأثیر قرار می‌دهد. محتوا‌ها عمدتاً تکراری هستند. این نحوه‌ی بیان است که تغییر می‌کند. اینکه چقدر یک فیلم می‌تواند فضای ذهنی من را دگرگون کند بی‌آنکه از دایره‌ی منطقی بودن خارج شود مهم‌ترین سؤال من در حال نگاه کردن به یک فیلم می‌باشد.
توجه کنید که غیر منطقی بودن با عدم تطابق با جهان واقع فرق دارد. هیچ فیلمی حتی اگر مستند هم باشد با جهان واقع منطبق نیست. زیرا تکنیک‌های فیلم‌برداری، روایت و ادیت همه و همه ساختار واقعیت بمعنای تطابق با جهان واقع را دگرگون می‌نماید. پس ما از هیچ فیلمی نباید انتظار تطابق با جهان واقعی را داشته باشیم. فیلم اما در کنش با مغز ما دنیایی را می‌سازد که همان دنیای مخاطب است. در این دنیا اتفاقات زیادی می‌افتد اما روابط باید در دنیای مخاطب منطقی باشد. یعنی در این جهان تازه‌ی حاصل از کنش ذهن و سینما، مخاطب قادر به فهم فیلم باشد. لذا بسیاری از فیلم‌های ساختار شکن چون از این اصل عدول می‌کنند از طرف مخاطب هم پذیرفته نمی‌شوند.
انیمیشن‌ها از همان اول برهم زننده انطباق با جهان واقع هستند. از لحاظ فلسفی انیمیشن بازنمایی دگرگونه و جاندارنمای همه چیز است. انسان، حیوانات و طبیعت در همان فرم اولیه خود با تجلی ما در جهان واقع متفاوت هستند: یک نقاشی که جان گرفته است. بسیار جالب است که ما بی‌توجه به این نکته فلسفی با علاقه تمام به تماشای انیمیشن می‌نشینیم. انیمیشن چون یک نقاشی متحرک است می‌تواند همه چیز را به حرکت در آورد و این چیزی است که در موانا ۲ همانند بسیاری دیگر از انیمیشن‌ها می‌بینیم. اما این انیمیشن خصوصیات دیگری هم دارد که باید اینجا بدان اشاره کنم.
داستان از اقوامی باستانی که ارتباطی عمیق با زمین و محیط زیست دارند و برای همزیستی با آن تلاش می‌کنند، حکایت دارد. جستجوی آن‌ها فراتر از نیاز‌های ساده بوده و در جهت حفظ و اشاعه‌ی حیات می‌باشد. داستان موانا داستانی ساده است اما پیامی که در آن مستتر می‌باشد بسیار عمیق بوده و از این رو بگمان من شایسته‌ی دیدن است. دوست داشتم داستان پیچیدگی‌های بیشتری می‌داشت. ما با حوادث بیشتری روبرو می‌شدیم. در ذهن موانا بیشتر نفوذ می‌کردیم. اما متأسفانه هیچ کدام از این‌ها در این انیمیشن اتفاق نیفتاد. از طرف دیگر آهنگ‌ها کمی زیاد از حد بود و ما را از روند داستان خارج می‌کرد. باید دید آیا در قسمت‌های بعدی به این موضوعات و نقد‌های احتمالی توجه خواهد شد یا نه.

دیگر مقالات دکتر ناصر مقدسی

علم از دیدگاه سینما: ظرفیت های پایان ناپذیر مغز