نمایش امتداد کیهان در انسان

معرفی و بررسی کوتاه فیلم «کالرا»

دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی-این نوشته در روزنامه شرق به چاپ رسیده است

در ادامــه بررســی فیلم هایی که بــه امتداد کیهــان در انســان می پردازند، به فیلــم کالرا،محصــول ۲۰۱۸ و بــا کارگردانی اکاش شــرمن می رســیم. برخالف فیلــم قبلی، یعنــی فیلم مکاتبه، این فیلم، یک فیلم علمی -تخیلی است که گرچه با جســت وجوی تمدن های فرازمینی شــروع می شــود، اما عناصر دیگــری همچون عشق و بیماری و سلوک را نیز چاشنی کار خود می کنــد؛ دو موضوعی که کم کم در سرنوشــت قهرمانــان فیلــم و در چگونگی امتــداد کیهان در وجــوه انســانی آنهــا مؤثر واقع می شــوند. همان طــور که خواهیــم دید، بــا ادامه تداخل ایــن دوعنصردر داســتان فیلــم، نحوه تداخل کیهان در انســان نیز به شکلی فعال دچارتغییرمیشود.

اخترشناســی نامتعارف

داســتان با اخترشناســی نامتعارف شــروع می شــود که در زندگی و کار خود دچار مشکل شده اســت. او همســر خود را از دست داده واز کار نیز اخراج می شــود. برای همین تصمیم می گیرد خود به تنهایی به کار جســت وجو درفضــای بیکران بــه دنبال یک تمدن هوشــمند ادامــه دهــد. از این رو اطلاعیه ای بــرای گرفتن یک دســتیار می دهــد و از اینجاســت که کالرا وارد زندگــی او می شــود.

همان طــور که فیلم نشــان می دهد، کالرا دختری عجیب و پیچیده اســت. در اولین حضــور، او را در کلاس درس استاد اخترشناســی می بینیم که سؤالی بنیادی از او می پرســد. در تصویــر بعــدی کالرا را درحال نقاشــی کردن مشــاهده می کنیم. او روی دیوار دانشــگاه تصویری بســیار زیبا از کهکشان را نقاشی می کند. همین جا ما با دختری مواجه می شویم که می تواند با طرق مختلفی کیهان را بشناسد. هم می تواند وارد مباحث علمی شود و هم می تواند فارغ از آن، کیهان را با نقاشی کردن به تصویر بکشد.

این توانایی های چندگانه سبب می شــود او وارد وادی هایی شــود که در ادامه فیلم، ما را وارد موضوعی جالب یا همان انسان کیهانی می کنــد. این گونــه همکاری های کالرا با اســتاد اخترشناســی شروع می شــود. در این همکاری که مانند نوعی ســیر و ســلوک است، کالرا رشــد بسیاری می کند. نیرویی درونی سبب می شود به سرعت با این سفر کیهانی آشنا شود، وجوه مختلف آن را بشناســد و بفهمد چگونه می توان به درک ســیاره یا تمدنی جدید رسید. در فیلم متوجه می شــویم کالرا برای اینکه به اینجا برسد، ســیری طولانی را طی کرده است.او به مناطق مختلفی سفر کرده و از هر سفرش تجربه ای متفاوت را اندوخته اســت. اما تجربه اصلــی او یعنی تعامــل وی با بیمــاری اش تاانتهای فیلم مســتور و پوشــیده باقی می ماند. اســتاد اخترشناســی نمی تواند با روش علمی به پاســخ درست دســت یابد.

در اینجاست که کالرا نوعی شــهود را بــه او معرفی می کند که بی شــباهت به مقوله درک حضوری در عرفان نیســت. او از اســتاد اخترشناســی می خواهد که بــه درون خود و به آنچــه از تعامل با کالرا دســت می یابد، اعتماد کند. در این قسمت فیلم ناگهان نقش ســالک و راهنما عوض می شــود و متوجــه می شــویم آنکــه نمی توانــد این راه را بپیمایــد نه کالرا، بلکه اســتاد اخترشناســی بــوده اســت. در اینجــا چیــزی را می بینیم که در فراینــد ســلوک برای بســیاری از ســالک ها اتفــاق می افتــد: آنهــا ایمان خود را از دســت می دهنــد، نمی تواننــد به آنچــه درک می کنند باور داشــته باشند و اگر در این کار اصرار بورزند، به طــور کلی از دایــره ادراک خارج می شــوند.

درک صرفا علمی اســتاد اخترشناسی از کیهان ســبب می شود درســت در نقطه اوج این سفراز این ادراک چشــم بپوشد و دســت به تقابلی شدید با کالرا بزند. در اینجاست که ناگهان فیلم از جنبــه ای دیگر از کالرا پرده برمی دارد: بیماری مرگ آور او. در ایــن بخش فیلم، هم مخاطب و هم استاد اخترشناسی متوجه می شوند کالرا دراین مدت بیمار بوده است؛ بیماری ای که احتمالا بخشی از ســلوک وی بوده است. این گونه کالرا از استاد اخترشناســی جدا می شود. او در ادامهِ این فوران بیماری می میرد، اما همین مرگ سبب می شود استاد اخترشناسی تکانی عظیم بخورد.انگار مرگ کالرا جزئی از آموزه های او محسوب می شده است.

همین تکان سبب می شود استاداخترشناســی به کشف بزرگی برســد و یک پیام بیگانه را کشــف کند؛ پیامی کــه نام او و آهنگی ِ را که او دوست داشــت و صفحه گرامری آن را از کالرا هدیــه گرفته بود، از اعماق کیهان پخش می کرد: نشــانی بر کیهانی بودن عشق او و کالرا.باید بگویم پایان بندی فیلم چندان رضایت بخش نبود و می توانســت بســیار بهتر از این باشد. به قولی کارگــردان فقط فیلم را به پایان رســانده است، اما با وجود این ضعف در پایان بندی، فیلم ارزش دیــدن را دارد زیرا از معــدود فیلم هایی است که انسان کیهانی را به نمایش می گذارد.

دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی متخصص مغز و اعصاب و درمان بیماری ام اس (MS) در بیمارستان سینا مرکز تحقیقات ام اس