معرفی و بررسی کوتاه فیلم «زیر سایه ماه»

سفری از آینده به گذشته

دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی-این نوشته در روزنامه شرق به چاپ رسیده است

فیلم «زیر سایه ماه» محصول سال ۲۰۱۹ و به کارگردانی جیم میکل اســت.

فیلم یک موضوع کاملا تکراری دارد: سفر در زمان.

البته سفری که از آینده به گذشــته اتفاق می افتد؛ سفر از آینده به گذشــته، آن هم به قصد ایجاد مداخلاتی در گذشته برای اینکه آینده عوض شود. اینکه اصالآیا تغییر گذشته ممکن اســت، یکی از سؤالات بسیار مهم دانشمندانی است که به موضوع سفردر زمان می پردازند. فیلم هم چیزی فراتر از این ندارد. اما خوش ساخت بودن فیلم و تصاویر زیبا و تأمل برانگیز و نیز داستان جالب آن، فیلم «زیرسایه ماه» را به فیلمی موفق تبدیل کرده است؛فیلمی که گاه پیچیده شــده و سبب می شود که ما با اعمال قهرمان فیلم همدلی نکنیم که خوداز موفقیتهای فیلم نامه است. فیلم در شروع یک فیلم جنایی اســت.

پلیسی ساده (توماس)با همســر باردارش زندگی می کند. قتلی اتفاق می افتد و او در صحنه جنایت حاضر می شــود.راننده اتوبوســی به شــدت خون ریزی کرده، اماتوماس متوجه دو چیز غیرعادی می شــود؛ اول اینکــه مغز این راننده اتوبوس از هم پاشــیده و از بینی اش خارج شــده اســت. دوم اینکه جای سه سوراخ مصنوعی در پشــت گردن او وجود دارد.

هم زمان دو قتل مشــابه نیز در سطح شهر اتفــاق افتاده اســت. وقتی تومــاس در صحنه ایــن جنایات حاضر می شــود، متوجه همان دو علامــت در ایــن دو مقتول نیز می شــود. پس توماس متوجه می شــود که با یک قاتل سریالی روبه روســت. همان زمان گزارشی از یک حمله مشــابه به زنی در یک کلوب به دســت پلی می رســد. زن آن قاتل را توصیــف می کند؛ یک زن آمریکایی – آفریقایی که لباسی کاله دار بر تن دارد. توماس و همکارش، مادوکس، در شهر به دنبال قاتل می گردند تا اینکه توماس در مترو باقاتل روبه رو می شــود. در مکالمه ای که بین این دو درمی گیرد، قاتل به توماس می گوید که امروز فرزنــدش به دنیا می آید و همســرش می میرد.توماس بــه این حرف هــا توجهــی نمی کند و ســرآخر با ضربه ای که به قاتل وارد می کند، او را زیر متــرو انداخته و می کشــد.

فرزند توماس در همــان روز به دنیا آمــده و زنش می میرد. ۹سال می گذرد و دوباره قتلی مشابه رخ می دهد.این بــار دوربین ها تصویر همــان زن آمریکایی-آفریقایی را که مرده بود، ضبط می کنند. توماس مجــددا به دنبال او مــی رود و او را می یابد. آن زن، تومــاس را بــا خــود در هواپیمایی ملخیبرده و از آســمان به دریا می انــدازد. اما قبل از آن نکتــه ای را فــاش می کند: اینکــه زن هر ۹ســال از آینده می آید. می آید تا با کشتن افرادی، انســانیت را از یــک فاجعه بــزرگ نجات دهد.صحنه غوطه ورشــدن تومــاس در آب یکی از صحنه های زیبای این فیلم است. از اینجا به بعد توماس به یک محقق تبدیل می شــود؛ کســی کــه عمرش را بــرای حل این معمــا می گذارد.او متوجه می شــود که زن افــراد خاصی از یک فهرســت را مورد حمله قرار می دهد؛ کســانی که در پی ایجاد یــک ارتش و به دنبال آن جنگجهانی بعدی هســتند.

او به ایــن طریق قربانی بعــدی را پیش بینی کرده و وقتــی که در موعد مقرر به خانــه او می رود، با جنــازه اش روبه رومی شود. اینجاســت که در یک تعقیب وگریز به دنبال زن رفته و به محلی می رســد که دستگاه سفر در زمان وجود دارد. توماس بازگشت زن به آینده را می بیند. ۹ ســال می گذرد و حالا توماس می داند که کجا باید به دنبال زن بگردد؛ همان جا که او ســوار بر ماشــین زمان غیبش زد. توماس آنجا منتظر است تا انتقام دوستش، مادوکس، را از زن بگیــرد، اما در این مواجهه توماس متوجه می شــود که این زن درواقع نوه اوســت؛ نوه ای که اتفاقــا همین امروز به دنیــا می آید. توماس فرومی ریــزد و می گذارد که زن بــرود تا از جنگ جهانــی بعدی جلوگیــری کند و خــود هم به دیدار دخترش در بیمارســتان مــی رود که دارد نــوه توماس را به دنیا مــی آورد. فیلم با نمایش جهانی در آینده به پایان می رسد؛ جهانی که درآن جنگی رخ نداده اســت، زیــرا عاملان آن قبلا توســط همان زن از بین رفته انــد.

فیلم در الیه بعــدی ســؤالاتی را در ذهن مخاطــب کنجکاو مطرح می کند: آیا اینکــه آینده را ببینیم از منظر اخلاقی ما را مجاز به تغییر گذشــته می کند؟ آیاحتما گذشــته به همان آینده ای تبدیل می شود کــه تجربه خواهد شــد؟ یــا نه، آینــده حاصل گذشــته های بی شــمار اســت و هر گذشــته ای آینده های بی شــماری دارد؟ اصلا آیا می توان در گذشته ای که تجربه شــده و تمام شده مداخله کــرد یا نــه، ما با ســفر در زمان حداکثر شــاهد گذشــته خواهیم بود بدون آنکه بتوانیم تغییری در آن ایجاد کنیم؟ آیا رابطه ای علی بین گذشته و آینده وجود دارد؟ اینها همه ســؤاالتی هستندکه این فیلم به راحتی از آن گذشــته و خود را ازوجهی فلسفی محروم می کند.

دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی متخصص مغز و اعصاب و درمان بیماری ام اس (MS) در بیمارستان سینا مرکز تحقیقات ام اس