دغدغه های طبیبانه

موزه ی یادبود استفان هاوکینگ: در ستایش زندگی

دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی-این نوشته در روزنامه شرق به چاپ رسیده است

آنقدر با اخبار بد محاصره شده ایم که انگار دیگر جزئی معمول از زندگی ما شده است. شاید هیچ گاه تا بدین حد ناامیدی در بطن جامعه ما وجود نداشته و فرهنگ ما تا بدین حد بی انگیزه و بدون امید نشده است. این هفته می خواسیتم از دغدغه های همیشگی بنویسم. از مشکلات روزافزونی که دامنگیر جامعه و مردم و فرهنگ ما است. اما حقیقتا من هم خسته شده ام. فقط صبحم را به شب می رسانم با این امید که شاید ، بله شاید فردای این سرزمین فردایی بهتر باشد. اما انگار هیچ اتفاقی نمی افتد.

موزه یادبود استفان هاوکینگ

برای همین خواستم کمی از این فضای تیره و تار فاصله بگیرم و در مورد یک اتفاق خوشایند بنویسم. اتفاقی که هر چند در سرزمین ما نیفتاده اما بدلیل تعلق آن به جامعه جهانی می تواند یک ایرانی دوستدار علم را هم خوشحال نماید. در روزگاری که سردمداران ما از هیچ کوششی برای از بین بردن یادمان های تاریخی و فرهنگی فروگذار نمی کنند و هر  روز خبر نابودی و تخریب یک اثر ملی به گوش می رسد برپایی موزه یادبود استفان هاوکینگ در لندن خبری بسیار خوشایند برای اهل فرهنگ می باشد و نشان می دهد که یک ملت و دولتِ پیشرفته چگونه به پاسداشت افتخارات ملی و فرهنگی خود می پردازد. این موزه شامل نامه ها و عکسهای استفان هاوکینگ، ویلچر او و مقالاتش می باشد و بخوبی می تواند جنبه های مختلف این فیزیکدان شگفت انگیز را به نمایش بگذارد. اگر چه هاوکینگ یک فیزیکدان بسیار برجسته بود و بخصوص نظریه های وی در مورد سیاهچاله ها افق جدیدی را در علم کیهان شناسی گشود اما از نظر یک پزشک مهم ترین وجه زندگی هاوکینگ تلاش او برای زندگی زیبا می باشد. او که در جوانی به بیماری نورون های حرکتی مبتلا شده بود بخوبی توانست محدودیتهای شدید خود را به فرصت تبدیل نموده و این گونه به الگویی برای همه مردم تبدیل گشت.

بیماری سیستم اعصاب

بیماری نورون های حرکتی یک بیماری سیستم اعصاب است که بتدریج سبب فلج شدن و حتی مرگ بیمار می گردد. این سیر تدریجی بدتر شدن بخوبی در زندگی هاوکینگ قابل مشاهده بود. تا بجایی که او حتی قادر به حرکت انگشتانش هم نبود. اما ذهنش در نهایت فعالیت بسر می برد و تا آخر عمر نیز با نظریات و اظهار نظرهای گاه مناقشه آمیزش نبوغ خود را به نمایش می گذاشت. حجم کارهای هاوکینگ علی رغم این میزان از ناتوانی شگفت آور است. اگر چه شاید از منظر علمی مهم ترین کارهای وی در زمینه سیاهچاله ها باشد اما او در عمومی کردن علم نیز کوشش فراوانی نمود. کتاب تاریخچه مختصر زمان وی یکی از این موارد موفق در عمومی کردن دانش پیچیده فیزیک مدرن است.

او حتی همراه با دخترش لوسی  کتاب هایی برای کودکان نوشت. در ضمن در مستندهای جالبی  همانند مستند شش قسمتی نبوغ شرکت نمود. از کارهای جالب و مشهور او می توان در ایفای نقش در کارتون مشهور سیمپسون‌ها اشاره کرد. او اجازه داد که برای هر چه عمومی تر کردن علم، از شخصیت وی در این کارتون استفاده شود که نشان از رسالت او برای هر چه بیشتر علمی کردن جامعه داشت. ناتوانی می تواند معضل بسیار بزرگی برای یک بیمار محسوب گردد.

تا بدانجا که او را از ادامه زندگی ناامید سازد. بیمار مدتها با این ناتوانی نه صرفا از نظر فیزیکی بلکه از نظر روانی درگیر شده و همین اضطراب ها و دلمشغولی های شدید او نسبت به ناتوانی اش سبب می شود که نتواند از زندگی خود لذت برده و به امیدها و آرزوهای خود برسد. استفان هاوکینگ اما ناتوانی را در اوج خود تجربه کرد . تا بدانجا که در اواخر زندگی فقط این چشمهایش بودند که حرکت می کردند. اما در عین حال این ناتوانایی ها آن هم با چنین شدتی باعث نشد که او به قله های رفیع آرزوهایش نرسد. او به یکی از بزرگترین فیزیکدانان زمان خود بدل شد و  توانست بینش بشر را نسبت به توانایی های خود تغییر دهد. شاید در این دوران سختی که ما در این کشور می گذرانیم نگاه به چنین زندگی ای بتواند کمی روحیه امید را در دلمان زنده کند.

دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی متخصص مغز و اعصاب و درمان بیماری ام اس (MS) در بیمارستان سینا مرکز تحقیقات ام اس