دغدغه‌های طبیبانه: چهره دلهره‌آور جهان

عبدالرضا ناصر مقدسی

نسل من این بخت را داشته است که شاهد اتفاقات بزرگی در سطح جهان باشد. من جنگ سرد را بخوبی به یاد دارم. تلاش‌های گورباچف برای اصلاحات و در نهایت سقوط اتحاد جماهیر شوروی. تا پیش از سقوط شوروی، جهان جهانی دو قطبی بود. چهره‌هایی همانند فیدل کاسترو، لنین و مائو تسه تونگ قهرمانان این جهان دو قطبی بودند. فقط بعد‌ها بود که مشخص شد آن‌ها چه ستمگران و دیکتاتور‌هایی بودند و چگونه به مردم و کشور خود ضربه زدند. شوروی سقوط کرد و همه‌ی ما فکر کردیم که جهانی تازه آغاز شده است. اتحادیه اروپا شکل گرفت و آمریکا به قدرت بی‌منازع جهان بدل شده بود.

اما این هژمونی بسرعت تغییر کرد. وقایع ۱۱ سپتامبر و سقوط برج‌های دو قلوی تجارت جهانی نشان داد که آمریکا هم ضربه‌پذیر است. یادم هست دانشجو بودم و بی‌بی سی را گرفته بودم تا ببینم که چه بر سر احمد شاه مسعود آمد. طالبان او را ترور کرده بود و معلوم نبود زنده مانده یا نه. اما وقتی بی‌بی سی را گرفتم صادق صبا داشت حرف‌های عجیبی میزد. یک هواپیما به برج تجارت جهانی‌زده الان یکی دیگر هم زد. یکی هم در آسمان است و… یعنی چه؟ اصلاً نمی‌فهمیدم صادق صبا چه می‌گوید. مدت‌ها گذشت تا بفهمم جهان بمعنای واقعی عوض شده است. انگار سقوط پوسته نازک اتحاد جماهیر شوروی سبب سر بر آوردن واقعیت‌های جدید سیاسی بود: القاعده، طالبان، داعش و…

جهان عوض شده بود و بنیادگرایی قرائت مدرنی بود که داشت بی‌محابا انسان‌ها را می‌کشت و جهان را فتح می‌کرد. کشور‌هایی با منافع مختلف و گاه متضاد، بسیج شدند تا طالبان و القاعده و داعش را از بین ببرند. القاعده بسیار ضعیف شد. طالبان به کوه‌های افغانستان رانده شد. داعش محدود شد اما ناگهان دوباره طالبان از خاکستر آنچه آمریکا در افغانستان کرد سر بر آورد.

عجائب دنیا به این‌ها محدود نشد. کسی باور نمی‌کرد که روسیه به اوکراین حمله کند. همیشه می‌گفتم پوتین افسر کا گ ب بوده و دیده بود که ارتش جماهیر شوروی چطور در باتلاق افعانستان گیر کرد. او می‌داند که حمله به اوکراین به این سادگی نیست. اوکراین کشور وسیعی است و این دامی است که برای او پهن شده است. اما پوتین در این دام افتاد و اکنون بعد از گذشت دو سال آنقدر در این جنگ دچار مشکل است که این روز‌ها خبر از حضور نیرو‌های کره شمالی در جنگ با اوکراین را در رسانه‌ها می‌خوانیم. اما این یک سویه ماجراست. همین که اتحادی حول محور روسیه شکل گرفته و کشور‌هایی چون کره شمالی یا چین این تهاجم روسیه به اوکراین و نابودی و کشتن مردمی را تأیید و تقویت می‌کنند باز یادآور همان نظام دو قطبی دوران جنگ سرد است.

با این تفاوت که کمی آنسوتر یعنی در خاورمیانه نیز جنگی در جریان است که عملاً مشروعیت مخالفان پوتین در جنگ با اوکراین را زیر سؤال برده است. آمریکا و سایر کشور‌ها همانند بریتانیا که حامی اوکراین هستند، در پشت اسرائیل‌ایستاده و همان کشتاری را که در اوکراین تقبیح می‌کنند در اینجا تأیید می‌نمایند. در دوران جنگ سرد هیچ گاه چنین دوگانگی‌ای تا بدین حد عیان و روشن نبود و همین هم معادلات را نتنها بسیار سخت می‌کند بلکه به کشور‌های مهاجمی چون روسیه و اسرائیل این امکان را می‌دهد که در دایره منافع خود دست به هر کاری بزنند.
از این رو حالا که به میانسالگی رسیده‌ام حس می‌کنم قواعد جهان همان است و انگار بشریت گامی به جلو برنداشته و بر اساس قواعد همیشگی بازی می‌کند. و این موضوع بشدت ترسناک و مهیب می‌باشد.

دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی متخصص مغز و اعصاب و درمان بیماری ام اس (MS) در بیمارستان سینا مرکز تحقیقات ام اس

📝 نویسنده: دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی