دغدغه‌های طبیبانه: میراث‌های رفتاری جهانی

عبدالرضا ناصر مقدسی

اگر علاقه‌مند به آثار باستانی باشید، می‌دانید که تمام کشورها در پی ثبت آثار باستانی خود به‌عنوان میراثی جهانی هستند. این موضوع نه‌تنها منجر به حفظ و نگهداری بهتر این بناها می‌شود، بلکه باعث شناساندن این آثار و گذشته آن ملت به جهان شده که به غیر از ترویج فرهنگی، با جذب توریست اثر اقتصادی شایانی هم برای آن کشور دارد. خوشبختانه این موضوع محدود به آثار باستانی نبوده، بلکه آثار طبیعی و حتی معنوی را نیز شامل می‌شود. آثاری همچون آیین‌ها، جشن‌ها و حتی شخصیت‌های مهمی مانند مولانا. به گمان من باید رفتارهای ارزشمند ریشه‌دار در سنت‌ها که به حفظ جوامع کمک کرده و اکنون نیز نگهدار ارزش‌های مدرن و دموکراتیک هستند، به این فهرست اضافه شود.‌

شاید در جهان ما چنین میراث‌هایی که ناملموس‌ترین شکل میراث‌ها بوده و به‌شدت در معرض خطر هستند، بیشتر از هر چیزی نیازمند چنین حمایت‌هایی باشند. یکی از این موارد در جهانی که تسامح در آن دارد به حداقل می‌رسد و ما هر روز شاهد جنگ انسان‌ها بر سر عقایدشان هستیم، سنت‌هایی هستند که به تدریج تساهل و تسامح را ترویج کرده‌اند و نمونه آن دموکراسی شناخته‌شده هند است؛ به‌خصوص با عطف به این نکته که هند مملکتی شامل مذاهب مختلفی بوده که توانسته‌اند علی‌رغم اختلاف‌ها، همدیگر را تحمل کرده و در یک تساهل نسبی با هم زندگی و همزیستی داشته باشند. درست است که بنیان‌گذاران هند جدید بر این موضوع تأکید کرده‌اند، ولی باید توجه داشت که هند، تاریخی بسیار طولانی داشته و این مفاهیم و ارزش‌ها یک‌شبه به وجود نیامده‌اند.

این رفتار جهانی ارزشمند این روزها اما در معرض خطر است. انتخابات هند در جریان است و بیشتر نظرسنجی‌ها بر این اعتقادند که نارندرا مودی و حزبش یعنی «بی‌جی‌پی» مجدا برنده این انتخابات خواهند شد. اما مشکلی که وجود دارد، عقاید و رفتارهای تندروانه مودی و حمایت یک‌جانبه از اکثریت هندوها در این کشور است. نوک پیکان او نیز به سمت مسلمانان اشاره رفته و آن‌طور که گفته می‌شود وضعیت مسلمانان در هند هیچ‌گاه در طول این دموکراسی دیرپا تا این اندازه بد نبوده است. میزان خشونت‌ها علیه مسلمانان افزایش یافته و حتی مدارس و مساجد آنها تخریب می‌شود. مشخص است که چنین روش‌هایی صرفا نوعی تندروی را به دنبال خواهد داشت که این بار نه‌تنها هندوها، بلکه دامن رفتارهای مسلمانان هند را هم خواهد گرفت. حاصل فقط به گسترش خشونتی منجر خواهد شد که جان مردمان را به راحتی می‌گیرد.

دموکراسی هند آن‌طور که پایه‌گذارانش تأسیس کردند، یک میراث رفتاری جهانی است که می‌تواند الگویی برای سایر کشورها در دنیایی باشد که به راحتی مردمانش قربانی خشونت‌ها و تعصب‌ها می‌شوند. نمی‌دانم چگونه ممکن است این میراث کاملا سیال و در عین حال شکننده را حفظ کرد؛ میراثی که نه به یک بنا یا جنگل یا آیین، بلکه به رفتار انسان‌ها وابسته است.

دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی متخصص مغز و اعصاب و درمان بیماری ام اس (MS) در بیمارستان سینا مرکز تحقیقات ام اس

 نویسنده: دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی