دغدغه‌های طبیبانه: درس‌هایی از زندگی کسینجر؛ ضرورت گفتگو در تمام دوران‌ها

عبدالرضا ناصر مقدسی

کسینجر در صد سالگی درگذشت. کسی که یک قرنِ پر از فراز و نشیب را زندگی و تجربه نمود. او فعالانه در بسیاری از مناقشات جهانی نقش داشت و حتی زمانی که دیگر در قدرت نبود آنقدر نظریاتش در عرصه سیاست مهم بود که باز مورد مشورت سیاستمداران قرار می‌گرفت. خود او هم تا آخرین لحظه دست از تلاش برای درک جهان سیاست و توصیف آن نکشید. تلاش‌های خستگی ناپذیری که می‌تواند برای همه‌ی ما درس‌آموز باشد. اما شاید نام کسینجر بیش از هر چیز با تلاش‌های او در دوره جنگ سرد و نیز کوششی مؤثر برای پایان جنگ ویتنام گره خورده باشد.

تلاش‌های او منجر به عقد معاهده محدودیت در سلاح‌های استراتژیک بین اتحاد جماهیر شوروی و آمریکا شد. همچنین سیاست او مبنی بر گفتگو با چین برای شکستن تک صدایی در کشور‌های کمونیستی باعث شد که چین از یک کشور منزوی و خطرناک به بازیگری در عرصه جهانی بدل گردد. او بر اساس همین سیاست باعث برقراری ارتباط بین چین و آمریکا شد.
البته که در مورد کسینجر و نقش او مثلاً در بمباران کامبوج در زمان جنگ ویتنام و یا سقوط آلنده و موارد دیگر حرف‌های بسیاری در میان است و همچنین کاری او در گفتگو با چین و شوروی نه بر مبنای مسائل اخلاقی و فلسفی بلکه صرفاً جهت مهار این دو غول نظامی و کاستن از خطر آن‌ها و هر چه ضعیف‌تر کردن آن‌ها بود، اما فارغ از این انگیزه‌ها آنچه او به ارمغان آورد ارزش گفتگو در بدترین شرایط بود. او نشان داد که چیزی نمی‌تواند جای گفتگو را بگیرد. انسان تاریخ پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است.

اگر به این تاریخ توجه کنیم بسیاری از ارزش‌ها به ضد ارزش و بلعکس بدل شده‌اند. همین‌ها می‌رساند که بخشی از آنچه ارزش نامیده می‌شود نسبی بوده و چه بسا در دورانی دیگر آن‌ها نیز ضد ارزش شوند. پس چه چیزی برای انسان باقی می‌ماند؟ چه چیزی می‌تواند ارزش‌های انسانی را برای تمام دوران‌ها نشان دهد؟ بگمانم یکی از این ارزش‌های ازلی انسانی توانایی گفتگو می‌باشد. اینکه ما بتوانیم حتی با دشمن خود نشسته و گفتگو کنیم. گفتگو می‌تواند نقاط مشترکی را بین ما حتی در تاریک‌ترین شرایط پیدا کند.

گفتگو می‌تواند سد‌های تعصبی را که بین ما قرار گرفته، شکسته و شناخت ما از یکدیگر را افزایش دهد. گفتگو ما را بیش از پیش به موجودی اجتماعی بدل می‌کند. گفتگو سبب می‌شود که خود را محق ندانیم و همواره این پیش فرض در ذهنمان باشد که حقیقت نسبی ست و ما فقط راوی بخش کوچکی از آن هستیم. بگمانم نگاه به زندگی کسینجر می‌تواند اهمیت این موضوع را به ما نشان دهد. انسان‌ها هم نسبی هستند. نمی‌توان یکسره کسی را قبول داشت یا خط بطلانی بر او کشید. کسینجر این وزیر خارجه‌ی توانای دولت نیکسون نیز از این قاعده مستثنا نیست.

دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی متخصص مغز و اعصاب و درمان بیماری ام اس (MS) در بیمارستان سینا مرکز تحقیقات ام اس

 نویسنده: دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی