حال عجیب این روزهای جهان

دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی-متخصص مغز و اعصاب

چاپ شده در روزنامه شرق

کرونــا همین طــور یکه تازی می کنــد. آمارها از کشــورهای مختلف ازجمله کشــور خودمان، نشــان دهنده مــوج دوم ایــن بیمــاری اســت؛ بیماری ای که رفتــارش را نمی دانیم.

نمی دانیم جهش هــای محتملش به چه شــکلی خواهد بــود؟ چه چیزهایــی را به وجــود خواهد آورد؟ آیــا ممکن اســت مصونیت به آن ایجاد شــود؟ واکســن آن تا چه میزان موفق خواهد بود؟ اینها همه ســؤال هایی اســت که دانشــمندان با آن روبه رو هســتند. هنوز همان توصیه های قدیمی یعنی زدن ماســک و شستن دســت ها، مهم ترین توصیه هایی هســتند که می توانند جان مردمان را نجات دهند.

مردمان اما انگار ترسشــان از این ویروس کشنده ریخته است. در حالی که آمارهای ایران دوباره تعداد مرگ ومیر ســه رقمی را نشان می دهد، اما انــگار مردم چندان دیگر برایشــان مهم نیســت. اگر تا پیش از این ترس کرونا همه را از مجامع می رانــد، االن همه بیرون می آیند و بدون واهمه کار خــود را می کنند. این وضعیت ایران اســت که احتماال کمی بعــد عواقب آن را مشــاهده خواهیم کرد. در سوی دیگر جهان اما پدیده جدیدی در حال رخ دادن است. در هیاهویپیشــتازی کرونا درآمریکا، یک سیاه پوست با نام «جورج فلوید» به دســت پلیس آمریکا کشــته می شود.

این عمل نژادپرســتانه با واکنش بسیار شــدید مردم آمریــکا روبه رو شــد. بســیاری از شهروندان به خیابان ریختند تا علیه اجحاف های نژادپرســتانه تظاهرات کنند. حرف ها و اقدامات نسنجیده «ترامپ» نیز به موضوع افزود. اعتراض علیه نژادپرســتی بسیاری از کشــورهای دیگر را نیــز در بر گرفت و مــردم در حرکت های نمادین، مجســمه کســانی را که در برده داری و استعمار نقــش داشــتند، پایین کشــیدند.

اگرچه شــایداز بین بــردن یادمان های بشــری، چه خوب و چه بد، کار درستی نباشد؛ زیرا همه نشانگر رفتارهای آدمی است؛ رفتارهایی که نمی توان آنها را حاشا کرد، ولی نشان دهنده نوعی رویکرد مفهومی در جهان است که طبق آن، نژاد هیچ مبنایی نداشته و انســان ها با هم برابرند و کسی نباید دیگری را مایملک خــود بداند و به بهانه جنســیت، رنگ پوســت و… به خود اجــازه تعرض بــه دیگری بدهد. بعد از قرن ها بشــر تازه به اینجا رسیده که حتــی خاطره چنین اعمالی نیز بایــد از بین برده شود. بااین حال نکته بسیار مهم اینجاست که این تظاهرات، شورش ها و اعتراض ها در زمانه کرونا صورت می گیرد؛ زمانه ای که در آن شدیدا توصیه می شــود فاصله گرفتن ازیکدیگر را رعایت کرده و تا می توانیــم از حضور در مجامــع خودداری کنیم.

ویروس کرونا می تواند کشنده باشد

همه می دانیم کــه ویروس کرونا می تواندکشــنده باشــد و حضور در چنین اعتراض هایی که هیــچ فاصله ای را رعایت نمی کند، با احتمال بــاالی درگیری به این ویروس همراه بوده و حتی می تواند به قیمت جان آدم ها تمام شود. با وجود همــه این واقعیت هــا، حجم باالیــی از مردمان بیرون می آیند، اعتراض می کنند و مجســمه ها و نمادهای برده داری و استعمار را پایین می کشند. آدمی از جانش می گذرد تا به مفهومی جان دهد که از ســر اتفاق بیشترین ارتباط را با جان او دارد؛ واقعه ای چنان پیچیده که شــاید نتــوان آن را با مدل های مرســوم جامعه شــناختی توضیح داد.انــگار ماحصل این رفتار و بینــش، نتیجه روابط بسیار پیچیده انســان و جهان است که صرفا در ســایه نگرش به آن به مثابه شبکه ای بسیار غنیاز ارتباطــات دور و نزدیک قابل توضیح اســت.

نمی توان با روابط و گزاره های ســاده ای همچون اینکه با عدم فاصله گذاری اجتماعی دچار کرونا می شــوید، به تحلیل آن پرداخت. کرونا و ابتالی آن در شــبکه چنــان پیچیــده ای قــرار می گیردکــه همه ایــن حــوادث را در نهایت نــه به یک  خودکشی دســته جمعی، بلکه به ایجاد ارزش و مفهومی شایان ســتایش بدل می کند. این بسیارشــگفت آور بوده و باید دانشمندان با روش های جدیــد به تحلیل آن بپردازند. حــال این روزهای جهان بسیار عجیب شــده است؛ گرده های کرونا و بیمــاری بــر مردمانی می بــارد کــه از ریزش گرده هــای بی عدالتی در رنج هســتند و این رنج که هویت آنها را هدف گرفته، بسیار دردناک تر از درد بیماری ای اســت که ویروس کرونا باعث آن می شود. حال عجیبی است.

دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی متخصص مغز و اعصاب و درمان بیماری ام اس (MS) در بیمارستان سینا مرکز تحقیقات ام اس