سندرم دویک یا نورومیلیت اپتیکا
دویک یا نورومیلیت اپتیکا یک اختلال خود ایمنی است که در آن دستگاه ایمنی بدن (گلبولهای سفید و آنتی بادیها) به اشتباه به اعصاب بینایی و نخاع و در نمونه های نادر به مغز حمله کرده و باعث آسیب به عایق اطراف اعصاب یعنی میلین میشوند. آسیب به اعصاب بینایی باعث درد و از دست دادن بینایی، آسیب به نخاع باعث ضعف در پا و دست یا فلج آنها و مشکلات اساسی در روده و مثانه خواهد شد.
این سندرم یک بیماری عود کننده – فروکش کننده است که حالت پیش رونده ندارد و حملاتی که پس از هفته ها یا ماه ها و حتی سال ها دارد، عارضه های جدیدی به همراه نخواهد داشت، به هرحال جهت درمان بیماری دویک می بابیست به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کرد.
بروز این سندرم در تمام سنین ممکن است اما دوره میانسالی و بین ۴۰ تا ۵۰ سال بیشتر دیده می شود. شیوع آن نیز در جهان تقریبا ۱ در ۱۰ هزار نفر بوده و در زنان بین ۵ تا ۶ برابر مردان است.
انواع سندرم دویک
این سندروم دو نوع مختلف دارد که بهطور مختصر آنها را معرفی خواهیم کرد:
۱. فرم عود کننده
نوع عودکننده رایجترین نوع این بیماری محسوب می شود که زنان بیشتر از مردان به آن مبتلا میشوند. این نوع دارای حملات دوره ای است که بهبودی موقتی نیز در میان دو حمله بسیار وجود دارد.
۲. فرم مونوفازیک یا تک فاز
این نوع سندرم دویک که مردان و زنان را به یک اندازه درگیر می کند، تنها یک حمله دارد که آن نیز یک یا دو ماه طول می کشد.
علائم بیماری دویک
علائم این بیماری در افراد مختلف متفاوت است. برخی از افراد چند مورد از علائم زیر را به طور همزمان یا در فواصل کم از خود نشان می دهند و در برخی از افراد بروز یکی از آنها نشان دهنده سندرم دویک است.
- دردهای شدید در کمر در افراد ۴۰ سال به بالا
- احساس بیحسی از کمر به پایین یا در پاها یا به طور کل فلج دست و پا
- عدم کنترل ادرار و مدفوع یا عدم توانایی در خروج کامل ادرار از مثانه
- درد در چشم
- از دست دادن ناگهانی بینایی
- افزایش حساسیت به سرما و گرما
- ضعف در پاها و بازوها
- تورم طناب نخاعی
- استفراغ و سکسکه غیرقابل کنترل
بروز این علائم ممکن است با شروع اولین درمان به طور کلی بر طرف شود اما در نمونه های حاد این بیماری، امکان دارد عوارض برای همیشه باقی بمانند.
تشخیص سندرم دویک
تشخیص این بیماری به دلیل شباهت آن به برخی از بیماری ها مانند ام اس و ابتلای برخی از افراد به نوع کم شدت آن کار سختی است که احتیاج به تخصص و آزمایشات مختلفی دارد. با استفاده از روش ها و آزمایشات مختلفی می توان با قطعیت بروز این سندرم را در بدن یک فرد تشخیص داد.
- آزمایش خون برای بررسی برخی از آنتی بادیها مانند AQP4
- بررسی مایع نخاعی
- انجام MRI شامل ام آر آی مغز، ام آر آی عصب بینایی، ام آر آی نخاع و طناب نخاعی
روش های درمان سندرم دویک
آنچه در مورد راه های درمان این بیماری باید بدانید این است که هر دارویی که پزشکان تجویز می کنند جهت کم کردن علائم، نشانه ها و عوارض این بیماری و زیاد کردن فواصل حملات است. نکته بعدی اینکه درمان بیماری دویک و افراد مبتلا به سندرم دویک باید به سرعت آغاز شود. در ادامه برخی از مهمترین و رایجترین درمان های سندرم دویک را با هم مرور خواهیم کرد.
- اولین مرحله تجویز دارو است. این داروها در اکثر مواقع شامل کورتیکواستروئیدی مثل متیل پردنیزولون است. این داورها می تواند به شکل خوارکی یا به شکل تزریقی باشند که براساس شدت بیماری برای زمان های متعددی تجویز می شوند.
- تجویز اوکرلیزوماب نیز برای بیمارانی که دارای آنتی بادی AQP4-IgG هستند مفید است.
- تعویض پلاسمای خون مرحله بعدی درمان سندرم دویک است. در این روش خون بیمار گرفته شده و پلاسمای آن با روش های خاصی جدا می شود و مجدد به بیمار تزریق می شود. این روش برای کسانی که دچار تشنج شده و به کورتیکواستروئیدها پاسخ نمی دهند می تواند مفید باشد.
- تجویز سایر داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مانند آزاتیوپرین، مایکوفنولات مفتیل و ریتوکسیماب نیز برای بیمار سندرم دویک ثانویه بسیار کاربرد دارد.
- آفرزیز درمانییکی از روش های درمانی دیگر در سندرم دویک است که به جهت حذف آنتی بادی های زیانبار از سطح پلاسما انجام می شود.
❗ سندرم دویک و بارداری
برخی از داروهایی که از پیشرفت این بیماری جلوگیری می کنند، برای جنین خطرناک هستند. با این حال امکان بارداری بانوانی که سندروم دویک دارند نیز وجود دارد؛ اما بارداری باید زمانی باشد که بیمار تحت درمان با داروهایی مانند سرکوب کننده های سیستم ایمنی و داروی ریتوکسیماب نباشد؛ چراکه این داروها برای جنین مضر است. بنابراین لازم است فرد پیش از اقدام به بارداری با متخصص مغز و اعصاب و متخصص زنان و زایمان مشورت کند.
پاسخ به سوالات متداول بیماری دویک
۱) آیا بیماری دویک کشنده است؟
پرسش در مورد طول عمر بیماران دویک یکی از سوالات رایج در این زمینه است. اکثر بیماران یا اطرافیان آن ها فکر می کنند با ابتلا به این بیماری، خطر مرگ نیز روز به روز به آنها نزدیکتر می شود؛ اما باید بدانند هرچه تشخیص سندرم دویک سریعتر و زودتر باشد و معالجات توسط متخصص مغز و اعصاب زودتر شروع شود، طول عمر بیماران مبتلا به سندرم دویک نیز بیشتر خواهد بود. آنچه خطر مرگ را برای این بیماران به همراه دارد، عدم مصرف داروها و قطع درمان های اساسی و پیش گرفتن روش های غیر علمی برای درمان سندرم دویک است.
۲) تفاوت دویک و ام اس در چیست؟
برخی از علائم و جنبه های درمان بیماری ام اس بسیار شبیه به سندرم دویک است؛ به همین دلیل نیز گاهی این دو بیماری باهم اشتباه گرفته می شوند. در مورد تفاوت این دو بیماری کافی‌است بدانید سندروم دویک بسیار شدیدتر از بیماری ام اس است و علائم ماندگارتری دارد. یک بیمار ام اس ممکن است به طور موقت بینایی خود را از دست بدهد، اما متاسفانه از دست رفتن بینایی در یک بیمار سندرم دویک دائمی است.
دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی متخصص مغز و اعصاب و درمان بیماری ام اس (MS) در بیمارستان سینا مرکز تحقیقات ام اس
نویسنده: دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی
بدون دیدگاه