میلیت عرضی یا التهاب نخاع چیست؟

سیستم عصبی ما از سلول‌های عصبی به نام نورون تشکیل شده است. دور تا دور رشته‌های نورون را غلاف میلین پوشانده‌است که وظیفه پشتیبانی سلول عصبی را بر عهده دارد. در بیماری میلیت یا التهاب نخاع، میلین اطراف سلول‌های عصبی دچار التهاب شده و عملکرد نورون های نخاعی مختل می‌شود.

در صورت تشخیص التهاب نخاع توسط دکتر متخصص مغز و اعصاب، باید روند درمان پیگیری شود تا در نهایت از بروز آسیب‌های جدی تری پیشگیری به عمل آید و بیشترین عملکرد به بیمار باز گردد.

علائم میلیت عرضی

میلیت یک اختلال ناشی از التهاب طناب نخاعی است که موجب ایجاد علائم و نشانه‌های اختلال عملکرد عصبی در دستگاه های حرکتی و حسی در یک یا دو طرف نخاع می شود. درگیری مسیرهای کنترل حرکتی و حسی اغلب باعث تغییر حس، ضعف و گاهی اوقات اختلال در عملکرد مثانه یا روده می‌شود.

علائم میلیت عبارتند از:

• بروز ضعف در دست ها و پاها
• بروز اختلالات حسی مانند بی حسی یا گزگز
• ایجاد درد و ناراحتی شدید
• اختلال عملکرد مثانه یا مشکلات روده

بروز این علائم ممکن است به صورت یکنواخت نباشد. همچنین شدت بروز علائم این بیماری بستگی به میزان التهاب و تخریب غلاف میلین اطراف نورون‌ها دارد، هر چه شدت پیش‌روی و تخریب پوشش نورن‌ها بیشتر باشد علائم این بیماری با شدت بیشتری بروز پیدا می‌کنند.

علت بیماری التهاب نخاع چیست؟

میلیت یا التهاب نخاعی علل مختلفی دارد که یکی از شایعترین آنها مشکلات خودایمنی است.

شایع‌ترین اختلالات خود ایمنی که باعث بروز میلیت می‌شوند، عبارتند از:

• مولتیپل اسکلروزیس یا بیماری ام اس
• نورومیلیت اپتیکا یا بیماری دویک
• لوپوس اریتماتوز سیستمیک
• سندرم شوگران
• سارکوئیدوز

” التهاب نخاع نوعی سندروم بالینی است که همه گروه‌های سنی اعم از کودکان تا کهنسالان را بدون توجه به سابقه بیماری خانوادگی و جنسیت تحت تاثیر قرار می‌دهد. “

روش‌های تشخیص التهاب نخاع

در معاینات اولیه برای تشخیص التهاب نخاع ممکن است میلیت با سکته مغزی نخاعی یا میلوپاتی عروقی اشتباه گرفته شود. بنابراین استفاده از روش مناسب برای تشخیص التهاب نخاع، بسیار حائز اهمیت است.

انواع روش‌های تشخیص میلیت به شرح زیر است:

• تصویر برداری تشدید مغناطیسی (MRI)

در این روش برای تشخیص میلیت از میدان الکترومغناطیسی برای ایجاد تصاویر سه بعدی از بافت‌های نرم از جمله رگ‌های خونی و نخاع استفاده می‌شود.

• پونکسیون کمری

در این روش با استفاده از نیدل مخصوص، مقداری از مایع مغزی نخاعی (CSF) برای آزمایش بیرون کشیده می‌شود. در برخی از افراد مبتلا به میلیت عرضی، مایعCSF ممکن است دارای تعداد غیرطبیعی گلبول های سفید خون و پروتئین های سیستم ایمنی باشد که نشان دهنده التهاب است.

• آزمایشات خون

آزمایش خون ممکن است شامل آزمایشی باشد که آنتی بادی های مرتبط با نورومیلیت اپتیکا را بررسی می‌کند، وضعیتی که در آن التهاب هم در نخاع و هم در عصب چشم بروز پیدا می‌کند. افرادی که تست آنتی بادی مثبت دارند در معرض افزایش خطر حملات متعدد میلیت عرضی هستند و برای جلوگیری از عوارض دیگر این بیماری نیاز به درمان دارند. سایر آزمایش‌های خون می‌توانند عفونت‌هایی را که ممکن است در ایجاد میلیت عرضی نقش دارند را شناسایی کنند یا سایر علل علائم را رد کنند.

روش های درمان التهاب نخاع

هدف از درمان میلیت کاهش علائم این بیماری و کنترل آن است و تا کنون هیچ درمان قطعی برای میلیت کشف نشده است.

متداول ترین روش‌های کنترل میلیت عبارتند از:

• داروهای استروئیدی وریدی

استروئیدها به کاهش التهاب در ستون فقرات کمک می‌کنند.

• تبادل پلاسما

این نوع درمان شامل برداشتن مایع پلاسما و جایگزینی آن با مایعات خاص است. به طور دقیق مشخص نیست که چگونه این درمان به افراد مبتلا به میلیت عرضی کمک می کند، اما ممکن است تبادل پلاسما آنتی بادی های التهابی را حذف کند.

• داروی ضد ویروسی

برخی از افرادی که مبتلا به عفونت ویروسی نخاع هستند ممکن است با داروهایی برای درمان ویروس درمان شوند.

• داروهای ضد درد

یکی از عوارض شایع میلیت عرضی، درد مزمن است. مسکن‌های رایج مانند استامینوفن، ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم ممکن است درد عضلانی را کاهش دهند. همچنین درد عصبی می تواند با استفاده از داروهایی مانند گاباپنتین یا پرگابالین درمان شود.

• داروهای جلوگیری کننده از حملات مکرر بیماری

افرادی که دارای آنتی بادی های مرتبط با نورومیلیت اپتیکا هستند، به داروهای تنظیم کننده یا سرکوب کننده‌ سیستم ایمنی نیاز دارند تا احتمال حملات میلیت عرضی را کاهش دهند.

روش‌های دیگری که برای کاهش عوارض میلیت کاربردی هستند، عبارتند از:

• فیزیوتراپی

این روش درمانی آموزش‌های لازم را جهت کمک در بهبود قدرت و هماهنگی میان عضلات ارائه می‌دهد.

• کاردرمانی

که به تقویت عضلات و اندامها یاری می رساند.

• روان درمانی و درمانهای روانپزشکی

برای درمان اضطراب، افسردگی، اختلال عملکرد جنسی و سایر مسائل عاطفی یا رفتاری ناشی از  میلیت عرضی بکار می روند.

” پیش بینی سیر میلیت عرضی دشوار بوده و میزان پاسخ به درمان به شدت پیش روی بیماری میلیت بستگی دارد. به طور کلی، افرادی که شروع سریع علائم و نشانه‌های شدید را تجربه می‌کنند و کسانی که آزمایش آنتی‌بادی خاصی در آنها مثبت است، نسبت به افرادی که شروع نسبتاً کندتر، علائم خفیف‌تر و تست آنتی‌بادی منفی دارند، پیش آگهی بدتری دارند. “

جمع بندی

بیماری میلیت به علت بروز التهاب در طناب نخاعی به وجود می‌آید و علائم آن شامل اختلالات حرکتی و حسی  است. در صورت تشخیص التهاب نخاع، دارو درمانی و توانبخشی در صورت نیاز تجویز خواهد شد.

دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی متخصص مغز و اعصاب و درمان بیماری ام اس (MS) در بیمارستان سینا مرکز تحقیقات ام اس

 نویسنده: دکتر عبدالرضا ناصر مقدسی